İstavrit balığı, besin değeri, ekonomik önemi ve kültürel anlamıyla deniz ürünleri dünyasında özel bir yere sahiptir. Hem sofralarda lezzetli bir alternatif olarak yer alır, hem de deniz ekosisteminde önemli bir rol oynar. Bu makalede, istavritin benzersiz özelliklerini detaylı bir şekilde keşfedeceksiniz.

İstavrit Nedir? Özellikleri Nelerdir?

İstavrit, Carangidae familyasına ait Trachurus cinsini oluşturan bir balıktır. İngilizce’de “Horse Mackerel” veya “Scad” olarak bilinir. Vücudu ince ve yandan basıktır. Sırtı yeşilimsi mavi (bazı türlerinde sarı), yanları ve karnı ise gümüş renktedir. İnce diş yapısına sahip olup, avını yakalarken ağzı öne doğru uzar. Hamsi ve sardalya gibi benzer türlerle karşılaştırıldığında daha büyük boyutlara sahiptir.

Türkiye’de Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz kıyılarında yaygın olarak avlanır ve tüketilir. Tatlı sular, göller veya akarsularda yaşamaz. Genellikle sahil şeritlerine yakın, büyük sürüler halinde bulunur.

İstavrit, genel olarak yüzeyde ve orta sularda yaşar, ancak beslenmek için zaman zaman kıyıya yakın bölgelerde dibe indiği de görülür.

Kalabalık İstavrit Sürüsü

Kalabalık İstavrit Sürüsü

Türkiye’de ve dünyada kaç çeşit istavrit vardır ve nerelerde yaşarlar?

Dünya denizlerinde yaşayan 16 farklı istavrit türü bulunmaktadır. Türkiye kıyılarında ise yalnızca Sarıkanat İstavrit (Trachurus mediterraneus) ve Karagöz İstavrit (Trachurus trachurus) türleri bulunur. Dünyadaki diğer istavrit türleri şunlardır:

  • Trachurus capensis
  • Trachurus clupeoides
  • Trachurus declivis
  • Trachurus delagoa
  • Trachurus indicus
  • Trachurus japonicus
  • Trachurus lathami
  • Trachurus longimanus
  • Trachurus mediterraneus
  • Trachurus murphyi
  • Trachurus novaezelandiae
  • Trachurus phenax
  • Trachurus picturatus
  • Trachurus symmetricus
  • Trachurus trachurus
  • Trachurus trecae

İstavrit, dünyada Kuzey ve Doğu Atlantik Okyanusu boyunca Norveç’ten Güney Afrika‘ya kadar geniş bir bölgede, ayrıca Ümit Burnu çevresinden Afrika Hint Okyanusu‘na kadar birçok yerde yaşar. Türkiye’de ise Karadeniz, Marmara Denizi, Ege Denizi ve Akdeniz boyunca bolca bulunur.

İstavritin Bilimsel Sınıflandırması

  • Âlem: Animalia
  • Şube: Chordata
  • Sınıf: Teleostei
  • Takım: Perciformes
  • Familya: Carangidae
  • Cins: Trachurus

İstavrit balığı ne kadar büyür? Büyüğüne ve küçüğüne ne denir?

İstavritler ortalama 10-15 cm uzunluğa sahip olabilirler. 10 cm’den küçük olan yavrulara “Kıraça”, 10-20 cm arasındakilere “İstavrit“, 20 cm’den büyük olanlara ise “Eşek İstavriti” veya “İstavrit Azmanı (Azman)” denir. Büyük istavritler birkaç mil açıkta yaşarken, küçük boyutlu olanlar yaz aylarında kıyıya yakın bölgelerde bulunurlar.

İstavrit ne ile beslenir? Doğal düşmanları hangileridir?

İstavritler plankton, küçük kabuklular ve balık yumurtaları ile beslenirler. Bu beslenme alışkanlıkları, deniz ekosisteminin dengesini korumada önemli bir rol oynar. Doğal düşmanları ise lüfer, çinekop, palamut, torik ve yunus gibi büyük balıklardır.

İstavrit balığı üreme dönemi

İstavritler üreme mevsiminde de sürüler halinde hareket eder. Dişiler suyun üst katmanına yumurta bırakırken, erkekler bu yumurtaları döller. Üremek için kıyıya yakın bölgelere gelirler. Üreme mevsimi ilkbahar ve yazdır; bu aylarda ticari avlanmaları yasaktır.

İstavrit lezzetli bir balık mıdır? En lezzetli ne zaman olur?

İstavritin hafif ve dengeli bir tadı vardır. Kızartma, ızgara veya buğulama gibi birçok farklı şekilde pişirilebilir. Kasım ve Mart ayları arasında daha lezzetlidir. Mayıs ve Eylül ayları arasında, deniz suyunun sıcaklığı ve balığın üreme dönemi nedeniyle lezzeti azalabilir.

İstavrit’in taze olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Taze istavritin kokusu deniz gibi olmalı, gözleri berrak ve parlak olmalıdır. Ayrıca, dokusu sıkı olmalıdır. Bu özellikler, balığın tazeliğini ve kalitesini anlamanıza yardımcı olur.

İstavrit balığının faydaları nelerdir?

İstavrit balığı omega-3 yağ asitleri açısından zengindir ve kalp sağlığını destekler. Aynı zamanda protein, A ve D vitaminleri, magnezyum ve fosfor gibi önemli besin maddeleri içerir.

Tüm deniz ürünlerinde olduğu gibi istavritin de tüketiminde aşırıya kaçılmaması ve deniz kirliliği gibi faktörler göz önünde bulundurularak alındığı kaynaklara dikkat edilmesi önerilir. Mercan, ağır metaller ve diğer toksinlerin biriktiği bölgelerden gelen balıklar dikkatli tüketilmelidir.

İstavritin besin değeri ve kalori miktarı nedir?

100 gram istavrit 112 kaloridir ve 15.7 g protein, 6.8 g yağ, 0.5 mg çinko ve 420 mg potasyum içerir. Kış aylarında yağlanması nedeniyle yağ ve kalori değeri mevsime göre değişebilir.

Görsel: https://univela-morocco.com/products/frozen_fish/horse_mackerel/

Sık Sorulan Sorular

İstavrit dip balığı mı?

Hayır, istavrit bir yüzey balığıdır. Nadiren beslenmek veya üremek için derinlere iner.

İstavrit hangi ayda yenir?

İstavrit yılın her ayında yenebilir, ancak Kasım, Aralık, Ocak, Şubat ve Mart aylarında eti daha lezzetli olur. En iyi bu aylarda tüketilir.

İstavriti hamile kadınlar yiyebilir mi?

Evet, hamilelik döneminde kadın doğum uzmanları bebeğin sağlıklı gelişimi için sık sık balık tüketimini önerir. Ancak, balığın toksik maddeler veya ağır metaller içermemesi için güvenilir sulardan avlanan taze balıklar tercih edilmelidir.

İstavrit balığının küçüğüne ne ad verilir?

İstavrit balığının 10 cm’den küçük olanına “Kıraça” denir.

İstavrit hangi balığın küçüğü?

İstavrit, Eşek İstavriti veya İstavrit Azmanı’nın küçüğüdür.

İstavrit en çok neyi sever?

İstavritler genellikle plankton, yumuşakçalar, kabuklular ve yavru balıklarla beslenir, ancak midye, hamsi ve uskumru etini çok severler.

İstavrit kaç metre derinlikte yaşar?

İstavritler ilkbahar ve yaz aylarında kıyıya yakın bölgelerde yaşarlar. Kışın havalar soğuduğunda ve avcı balıklar geldiğinde ise 100 metre derinliğe kadar açılabilirler.